|
қилмайдилар. Ибодатлардаги фарз ҳам, муносабатлардаги фарз ҳам, жазо турларидаги фарз ҳам, халифага байъат бериш, жиҳод ва бошқа ҳукмлардаги фарз ҳам бирдир. Уларни бир-биридан ажратиш, бирини иккичисидан юқори қўйиш дуруст эмас. Ҳаммаси бир бўлиб, ажралмаслик бутунликни ташкил қиладилар. Давлат, ҳаёт ва жамиятда уларнинг барчасини бирдек татбиқ этишга чақирилади.
2- Айниқса рўза тутган одам ўзининг луқмасини тоза, пок, ҳалол бўлишига алоҳида эътибор бериши керак. У ўз луқмасини ҳалолдан топишга, пул топиш учун пора олиш, ёлғон гапириш, алдаш, мунофиқлик қилиш, Холиқни қўйиб, махлуқ ҳокимларга итоат этиб, одамларнинг ҳақ-ҳуқуқлари поймол этилишига йўл очиб бериш, ёвузликни, зулмни ҳаспўшлаш каби ношаръий йўлларга мутлақо қадам босмаслиги лозим.
Токи, рўза тутган одам Аллоҳ Таоло шу рўзадан кўзда тутган ҳикматини яъни, тақвони амалга оширсин. Шунинг учун Аллоҳ Таоло рўза ҳақидаги оятларнинг сўнггида
كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ
(одамлар ҳаром ишлардан сақланишлари учун Аллоҳ ўз оятларини мана шундай очиқ-равшан баён қилади), деяпти. Шундан кейин бу оятга атф бўлиб, уюшиб молларни ноҳақ емаслик ҳақидаги оят келяпти. Молларни ноҳақ емаслик ўша юқорида айтиб ўтилган ҳикмат-тақвонинг самарасидир. Тақво ўз соҳибини ҳар қандай ҳаромдан, мол топишнинг барча ношаръий йўлларидан қайтаради, тияди.
Бундан ҳаромдан тийилиш фақат рўзадорларгагина тегишли экан-да, деган маъно чиқмайди. Асло! Ҳаромдан тийилиш Аллоҳнинг барча бандаларга берган буйруғидир. Лекин бу буйруқ рўзадорлар учун янада қаттиқроқ, савоби ҳам улуғроқдир. У рўзадорларнинг ихлоси, садоқати, тақвоси қай даражадалигини кўрсатиб беради.
وَلاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ
(Мол-дунёларингизни ораларингизда ноҳақ — ҳаром йўллар билан емангиз!). Яъни бир-бирингизнинг молингизни ноҳақ емангиз. Бу оят мана бу оятга ўхшайди:
وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ
– „Ўзларингизни (яъни, бир-бирларингизни) мазах қилманглар“. [49:11]
Яъни, бир-бирингизни мазах қилманглар. Бу ерда кўпликни кўпликка тақсимлаш қоидаси ишламайди. Отларига миндилар, дейилганда кўпликни кўпликка тақсимлаш қоидаси ишлайди. Яъни, ҳаммалари ўз отига миндилар. Биз тафсир қилаётган бу оятда эса бу қоида
120-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208